De viswetgeving in Vlaanderen en Nederland is grotendeels gebaseerd op de visstand. Veel vissoorten worden (deels) beschermd om de aantallen ervan op peil te houden. Deze vissen zijn dan ook uitgezonderd op de wetgeving omtrent het vangen, bewaren en meenemen van vissen.
In hoeverre een vissoort beschermd wordt, is afhankelijk van de zeldzaamheid van de vis. Sommige soorten zijn zo zeldzaam dat ze het hele jaar door beschermd moeten worden. Andere soorten worden alleen in bepaalde perioden of in bepaalde viswateren beschermd. Dit artikel maakt je wegwijs in de regelgeving over beschermde vissen.
Europese wetgeving bescherming vissen
Verschillende Europese richtlijnen en verordeningen liggen aan de basis van de viswetgeving in Vlaanderen en Nederland. Elke Europese lidstaat is verplicht deze richtlijnen en verordeningen in een nationale wet- en regelgeving te vertalen. De volgende Europese besluiten spelen hierbij een rol.
Habitatrichtlijn
De Habitatrichtlijn geldt voor alle Europese lidstaten en draagt zorg voor de bescherming van planten en dieren (met uitzondering van vogels) in hun natuurlijke habitat.
- In Nederland wordt aan deze richtlijn gehoor gegeven door middel van de Wet natuurbescherming.
- Zowel in België als in Nederland worden bepaalde natuurgebieden en bepaalde diersoorten op basis van deze richtlijn beschermd.
Europese aalverordening
De Europese aalverordening heeft tot doel de populatie van de aal of paling te herstellen. De verordening geldt voor alle Europese lidstaten die een natuurlijke habitat voor paling hebben. Hier vallen België en Nederland ook onder.
- Deze lidstaten zijn verplicht een aalbeheerplan op te stellen en ten uitvoer te brengen.
- Dat houdt in dat minstens 40% van de volwassen palingen naar zee kan migreren om te paaien.
- Daarnaast moet de totale palingvangst met 50% afnemen ten opzichte van de jaren 2004-2006.
- Ook moet 60% van de gevangen paling weer worden uitgezet.
Beschermde vissen in Vlaanderen
België en Nederland hanteren elk een eigen nationale wetgeving op basis van de Europese regels. Welke vissen beschermd zijn en je dus niet mag vangen, verschilt per land en per gebied.
Ecologisch waardevolle wateren
Vlaanderen geeft onder andere invulling aan de Habitatrichtlijn door bepaalde viswateren als ecologisch waardevol aan te merken. In deze wateren mag je soms geheel niet vissen, of je mag er bepaalde vissoorten in bepaalde periodes niet bevissen.
Bij het Agentschap Natuur en Bos vind je meer informatie over de viswetgeving in ecologisch waardevolle wateren.
Volledig beschermde vissoorten in Vlaanderen
In Vlaanderen zijn 19 vissoorten en de inheemse rivierkreeft zeer zeldzaam. Op deze vissen mag onder geen enkele omstandigheid gevist worden. Vang je een van deze beschermde vissoorten per ongeluk als bijvangst, dan ben je verplicht de vis onmiddellijk voorzichtig weer in hetzelfde water vrij te laten.
Deze regel geldt, naast de inheemse rivierkreeft, voor de volgende 19 vissoorten:
- Atlantische zalm
- beekprik
- bermpje
- bittervoorn
- elft
- fint
- gestippelde alver
- grote marene
- groter modderkruiper
- houting
- inlandse kreeft
- kleine modderkruiper
- kwabaal
- rivierdonderpad
- rivierprik
- steur
- vetje
- vlagzalm
- zeeforel
- zeeprik
Deels beschermde vissoorten in Vlaanderen
Sommige vissoorten worden deels beschermd. Op deze soorten mag je wel vissen, maar je mag ze niet bewaren of meenemen als ze niet aan de wettelijk vastgestelde maten voldoen. Het hanteren van minimale maten geeft jonge vissen onder andere de kans om te groeien en zich voort te planten.
Neem daarom altijd een meetlatje mee als je gaat vissen, zodat je de afmetingen van je vangst kunt vaststellen. Je meet een vis vanaf de bek tot het uiteinde van de staartvin. De volgende vissoorten ben je verplicht weer vrij te laten:
- beekforel kleiner dan 30 centimeter
- paling kleiner dan 30 centimeter
- snoekbaars kleiner dan 45 centimeter en groter dan 70 centimeter
Gesloten periodes Vlaanderen
Veel vissoorten worden deels beschermd door middel van gesloten periodes. Deze gesloten periodes houden meestal verband met de paai en hebben tot doel de voortplanting van de vissoorten niet te verstoren.
Tijdens de Vlaamse gesloten periodes is het, in tegenstelling tot wat in Nederland het geval is, verboden gericht op een bepaalde vissoort te vissen. Ook mag je soms een bepaald soort aas of een specifieke vistechniek niet gebruiken.
- Forelvissen: verboden tussen 1 oktober tot 28/29 februari
- Wadend vissen: verboden tussen 1 december tot 28/29 februari en 16 april tot 31 mei
- Paaitijd: van 16 april tot 31 mei is het voor veel vissen paaitijd. Je mag in deze periode wel vissen, maar bent verplicht elke gevangen vis onmiddellijk weer vrij te laten in het water van herkomst. Ook is het verboden vis of stukken vis als aas te gebruiken.
- Nachtvissen: van 2 uur na zonsondergang tot 2 uur voor zonsopkomst ben je verplicht elke vis weer in het water van herkomst vrij te laten. Ook is het verboden met (stukjes) aasvis of kunstaas groter dan 2 centimeter te vissen.
Beschermde vissen in Nederland
Natura-2000-gebieden
Nederland geeft gehoor aan de Habitatrichtlijn door bepaalde gebieden als Natura-2000-gebied te bestempelen. Hieronder vallen ook veel grote viswateren, zoals het IJsselmeer, de Waddenzee en de Deltawateren zoals de Biesbosch.
In deze gebieden moeten bepaalde instandhoudingsdoelstellingen worden behaald, waardoor voor het vissen op bepaalde vissoorten lokaal specifieke regels gelden. Het gaat dan vooral om diadrome vissen: vissen die naar zee trekken. Voorbeelden hiervan zijn de zalm, de zeeprik en de fint.
Volledig beschermde vissoorten in Nederland
Net als in Vlaanderen zijn sommige vissoorten in Nederland volledig beschermd. Deze vissen mogen niet bevist, gevangen, gedood of verstoord worden.
Ook in Nederland geldt dat je deze vissen als eventuele bijvangst direct in het water van herkomst moet terugzetten. De volgende vissoorten zijn volledig beschermd:
- Atlantische steur
- beekdonderpad
- beekprik
- elrits
- Europese rivierkreeft
- gestippelde alver
- grote modderkruiper
- houting
- kwabaal
Deels beschermde vissoorten in Nederland
Ook in Nederland worden bepaalde vissoorten deels beschermd op basis van afmeting. Jonge exemplaren ben je verplicht vrij te laten, zodat deze vissen verder kunnen groeien en zich voort kunnen planten. De volgende vissen mag je niet bewaren of meenemen:
- aal en paling kleiner dan 28 centimeter
- baars kleiner dan 22 centimeter
- barbeel kleiner dan 30 centimeter
- bot kleiner dan 20 centimeter
- beekforel kleiner dan 25 centimeter
- kopvoorn kleiner dan 30 centimeter
- rivierprik kleiner dan 20 centimeter
- snoek kleiner dan 45 centimeter
- snoekbaars kleiner dan 42 centimeter
- zeelt kleiner dan 25 centimeter
Gesloten periodes in Nederland
Tot slot hanteert Nederland eveneens gesloten periodes. Het grote verschil met Vlaanderen is echter dat de vissoorten waarvoor de gesloten periode geldt wel bevist mogen worden. Je mag ze alleen niet in bezit houden of meenemen.
In Nederland gelden de volgende gesloten periodes:
- barbeel, kopvoorn en winde: 1 april tot 31 mei
- beekforel: 1 oktober tot 31 maart
- elft, fint, kwabaal, meerval, serpeling, sneep, vlagzalm, zalm, zeeforel, zeeprik: het hele jaar door terug te zetten
- rivierprik: 1 maart tot 30 april en 1 november tot 31 januari
- snoek: 1 maart tot de laatste zaterdag van mei (in het IJsselmeer tot 30 juni)
- snoekbaars en baars (met uitzondering van baarzen tot 22 centimeter): 1 april tot de laatste zaterdag van mei (in het IJsselmeer tot 31 mei)
- kunstaas (met uitzondering van kunstvliegen kleiner dan 2,5 centimeter), dode aasvis of stukjes aasvis, schelp- en schaaldieren en slachtproducten: 1 april tot de laatste zaterdag van mei (in het IJsselmeer van 16 maart tot 30 juni)
- aalvistuigen: 1 september tot 30 november, wanneer de paling voor de paai naar zee trekt
Speciaal geval: de graskarper
De graskarper moet eveneens altijd weer uitgezet worden, niet omdat deze vis bescherming nodig heeft, maar omdat hij een belangrijke functie heeft. Graskarpers zorgen ervoor dat overtollige plantengroei wordt tegengegaan. Daarom zijn ze ook verboden om mee te nemen.
Lokale regelgeving
Zowel in België als in Nederland geldt dat visrechthebbenden, zoals verenigingen, federaties of andere instellingen, lokaal extra regels kunnen opstellen. Informeer daarom van te voren goed naar de regelgeving van het viswater waar je van plan bent je hengel uit te werpen.